انحراف انقلابیون؛ مایه تأسف اسلام و انقلاب

پایگاه تحلیلی مصداق/ هر حرکت عظیم و هر انقلابی در مسیر خود فراز و فرودهای مختلفی دارد و در هر رویداد مهم تاریخی هم نگاه کنیم، به مرور هم نقاط ضعف و هم نقاط قوت بسیاری مشاهده می شود. حتی در انقلاب نورانی نبی اکرم و بعث اسلام نیز ما شاهد رویش­‌ها و ریزش­‌های متعددی بودیم. ولی باید برای تحلیل و ارزیابی یک جریان و حرکت انقلابی، با یک دید جامع و فارغ از تعصبات نگاه کرد. رهبر انقلاب معتقدند: «همه‌ی انقلاب‌ها ریزش دارند، همه‌ی نهضت‌های اجتماعی ریزش دارند امّا در کنار این ریزش‌ها، رویش [هم‌] هست.»(۱)

البته ایشان وظیفه همه نیروهای مؤمن و دلسوز نسبت به اسلام و انقلاب و ایران را موظف به تلاش برای بالندگی این مسیر و عدم دلسرد شدن به ریزش‌­ها معرفی می‌کنند: «اگر ما به وظایفمان در زمینه‌ی انقلاب عمل کنیم، معنای این، ماندگاری افزایش این رویش‌ها و انبوه شدن این رویش‌ها است.»(۲)

اشاره به ماهیّت و ذات ریزش و رویش به عنوان وجه مشترک همه انقلاب ها و رویدادهای مهم تاریخی و ارائه شواهد تاریخی از انقلاب‌های اخیر و صدر اسلام و …؛ با این تفاوت که مسیر انقلاب و اسلام رو به صعود است. رهبر معظم انقلاب برای تبیین این موضوع به صورت مصداقی، تعدادی از شخصیت‌­های انقلابی را در صدر اسلام معرفی می‌کنند که ریزش کرده و در سوی مقابل برخی از افراد جزو رویش‌های اسلامی بودند: «… شما به صدر اسلام نگاه کنید، ببینید آن کسانی‌ که در دوران غربت اسلام و غربت علی، از امیرالمؤمنین دفاع کردند، چه کسانی بودند؟ این‌ها سابقه‌داران اسلام نبودند. سابقه‌داران اسلام، جناب طلحه و جناب زبیر و جناب سعدبن‌ابی وقّاص و امثال این‌ها بودند. بعضی از این‌ها علی را تنها گذاشتند؛ بعضی از این‌ها در مقابل علی ایستادند. این‌ها ریزش‌ها بودند. امّا رویش کدام است؟ رویش، عبداللَّه‌بن‌عبّاس است؛ محمّدبن‌ابی‌بکر است؛ مالک اشتر است؛ میثم تمّار است. این‌ها رویش‌های جدیدند. این‌ها که در زمان پیامبر نبودند؛ این‌ها در همان دوران غربت اسلام روییدند؛ این‌ها نهال‌های تازه‌اند. شما ببینید یک مالک اشتر در همه‌ی تاریخ اسلام چقدر مؤثّر است.»

در اندیشه اسلامی و نگاه رهبران انقلاب اسلامی، ریزش و انحراف انسان‌­های مؤمن و انقلابی واقعاً مایه تأسف و یک لکه ننگ برای دین، اسلام و انقلاب است و باید از این موضوع ناراحت شد و به تعبیر رهبر معظم انقلاب «… ممکن است کسانی ریزش پیدا کنند که البته مایه‌ی تأسّف است. وقتی به امیرالمؤمنین شمشیر زبیر را دادند، گریه کرد. همان‌طور که گفتم، غصّه دارد. غصّه دارد کسانی ریزش پیدا کنند که یک روز پای سفره‌ی انقلاب، پای سفره‌ی امام زمان، پای سفره‌ی اسلام و قرآن نشستند و نان و نمک اسلام را خوردند؛ ولی نگاه تک بعدی و قضاوت یک‌جانبه، نمی‌تواند درک دقیقی از شرایط و آینده باشد؛ برای مثال هر فردی بعد از شهادت امام حسین^(ع) و یارانشان، مطمئناً اسلام را در سراشیبی سقوط و ریزش نهایی متصور بودند، ولی همین ریزش­‌ها مقدمه یک انقلاب فکری و بیداری عظیم عمومی در میان مسلمانان جهان شد، لذا باید از سطحی‌نگری عبور کرد و مشکلات و نقاط ضعف موجود را همراه با دستاوردها و موقعیت‌­های مطلوب چهل ساله انقلاب اسلامی با هم مشاهده کرد.

همچنان که مقام معظم رهبری گوشزد می‌فرمایند که: «این‌طور نیست که شما خیال کنید حالا چهار نفر آدمی که از راه برگشتند و نیرویشان تمام شد، معنایش این است که نیروی این گردونه‌ی عظیم تمام شده است. نه آقا؛ بعضی‌ها در بین راه قوّه‌شان تمام می‌شود. بله؛ ضعیف‌ترها وسط راه آذوقه‌شان تمام می‌شود. … بعضی‌ها دو سه کیلومتر می‌آیند، بعد خرجی‌شان تمام می‌شود! این همان ارتجاع و برگشتن است. این افتخار نیست؛ این ننگ است؛ این بریدن است؛ این از راه ماندن است؛ امّا: «أَلَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کَلِمَهً طَیِّبَهً کَشَجَرَهٍ طَیِّبَهٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِی السَّمَاءِ»؛ ریشه مستحکم است و شاخه‌ها روزبه‌روز همین‌طور زیادتر می‌شود: «تُؤتی أُکُلَها کُلَّ حینٍ بِإِذنِ رَبِّها ۗا»؛ رویش جدید هست. جا دارد که درباره‌ی این ریزش‌ها و رویش‌ها، از دیدگاه جامعه‌شناختی و روان‌شناختی و تاریخی، کار و بحث کنند.»

رهبر انقلاب در یک سخنرانی در سال ۷۷ و بعد از گذشت بیست سال از پیروزی انقلاب، یک مقایسه تاریخی و تحلیلی نسبت به سرگذشت سه انقلاب مهم و اثرگذار در عصر حاضر(انقلاب های فرانسه، شوروی و الجزایر) و سرگذشت آن را بعد از گذشت بیست سال از آن انقلاب‌ها با انقلاب اسلامی می‌دارند و در پایان بحث به این جمع‌بندی می‌رسند که: « بنابراین وقتى که ما مقایسه مى‌کنیم، مى‌بینیم انقلاب ما بعد از بیست سال، آسیب‌هاى گوناگون یک انقلاب بزرگ مثل انقلاب فرانسه، یک انقلاب پر سروصدا مثل انقلاب شوروى و یک انقلاب  به اصطلاح  اسلامى مثل انقلاب الجزایر را مطلقاً نداشته است و این نشان دهنده بنیه این انقلاب است.»(۳)

۱) اشاره به بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار مردم قم، مورخ: ۱۳۹۴/۱۰/۱۹٫
۲) اشاره به بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار مردم قم، مورخ: ۱۳۹۴/۱۰/۱۹٫
۳)اشاره به بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار مردم قم، مورخ: ۱۳۷۷/۱۲/۱۵٫