پایگاه تحلیلی مصداق/ جامعه انسانی و حکومت دینی، نیازمند تلاش­‌های بی‌وفقه در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. سعادت بشر و تحقق آرمان‌های دینی و انقلابی نیز در جامعه ایران نیز مستلزم تلاش در همه زمینه‌های مورد نیاز عصر حاضر است. از سویی یکایک مردم باید در عرصه‌های عمومی مانند انتخابات، راهپیمایی‌ها و امثال آن نقش ایفا کنند و مسئولین و نیروهای سازمانی در نهادهای مختلف حاکمیتی و دولتی نیز باید وظایف ذاتی خود را انجام دهند. ولی به دلیل حجم عظیم فعالیت ها به واسطه ضعف های باقی مانده از سالیان گذشته و نیز خنثی سازی تهدیدات بیگانگان، نیازمند ساختار و افرادی است که فارغ از نقش مردمی و حاکمیتی، به عنوان یک سازمان مردم نهاد، در عرصه های مختلف خلأهای موجود را رفع نمایند. لذا کارکرد حضور همه جانبه در میدان های سخت، یکی از اصول منطق راهبردی بسیج محسوب می شود. « بسیج در واقع یک ارتش بیرنگِ بی ادعای همه‌گیر در سطح کشور است؛ و این ارتش برای مبارزه‌ی در همه‌ی عرصه‌هاست؛ نه فقط در عرصه‌ی نظامی. عرصه‌ی نظامی یک گوشه‌ی محدودِ گاه‌گاهی است. همیشه که جنگ پیش نمی‌آید.»(۱)

ماهیّت کارکرد حضور همه جانبه
در نگاه رهبر انقلاب، بسیج منطق و کارکرد جناحی ندارد و به تعبیر ایشان، یکی از دو یا سه یا چهار جناح سیاسیِ داخل کشور نیست. و معظم له معتقدند، بسیج لشکر انقلاب و مال انقلاب است. خود بسیج یک جریان است، یک شطّ عظیم جاری است به سمت اهداف انقلاب.(۲)

بر این اساس هر جا تشکیلات و نیروهای بسیج انقلاب را از لحاظ دفاعی، علمی، اقتصادی، بحران های اجتماعی و آسیب های فرهنگی، جامعه ایرانی و انقلاب اسلامی را در خطر ببیند، در میدان‌­های سخت حضور پیدا خواهد کرد. این منطق روح کلی بسیج و کارکرد همه انبه آن را شکل داده است و به جای منافع شخصی و اهداف حزبی، این تفکر و منطق راهبردی بر کل ساختار و نیروهای مخلص بسیجی سایه افکنده است و در مقام عمل نیز در چهار دهه اخیر محقق شده است. رهبر انقلاب این منطق بسیج را در تحقق این روحیه و معرفت، تبیین داشته اند: « روحیه بسیجی و معرفت بسیجی باید فراگیر شود تا این کشور بتواند بار سنگینی را که بر دوش دارد که همان بار هدایت الهی و سعادت انسان هاست، به سرمنزل برساند، لذا بسیج تمام شدنی نیست».(۳)

رویکرد حضور بسیج در میدانهای سخت
رهبر انقلاب، نهال شکل‌گیری بسیج را براساس نگاه امام راحل می‌دانند که از بدو شکل‌گیری تا کنون نیز بر همان صراط استوار است. ایشان براساس نگاه دینی و انقلابی که منبعث از اندیشه امام خمینی(ره) محقق شده است را اینگونه بیان می‌دارند: « بسیج مستضعفین که امام آن را بنیاد کرد، سر تا پا روح بود، معنویت بود و جان بود. اتفاق افتاد که آغاز ولادت بسیج نزدیک شد به شروع جنگ تحمیلی که هشت سال این ملت را به دفاع مشغول کرد. بنابراین بسیج از اوائل ولادت خود، وارد میدان نبرد شد؛ آن هم نبردی سخت؛ نبردی که یک طرف آن همه‌ی قدرت‌های بزرگ جهانی پشت سر رژیم متجاوز صدام بودند، یک طرف ملّت ایران بود و نیروهای مسلح ایران. در چنین جنگی بسیج وارد شد. ورود بسیج در این جنگ موجب شد که صحنه‌ی جنگ در مقابل چشم حیرت‌زده‌ی همه‌ی مردم دنیا به سود معنویت – که با دست خالی همراه بود، اما سرشار از ایمان بود – رقم بخورد و همه‌ی دنیا در برابر چشم خود ببینند که چطور جوان ایرانی با سرمایه‌ی ایمان، با تکیه‌ی بر خدا، با اعتمادبه‌نفس وارد میدان نبرد میشود، پیچیده‌ترین تاکتیک‌های جنگی را طراحی می‌کند … تا امروز هم برای آن کسانی که در مقوله‌های نظامی صاحب فکر و نظرند، درس‌آموز است؛ تاکتیک‌های پیچیده، پرتحرک، دشوار، به حسب ظاهر نشدنی، امّا به دست معجزه‌گر جوان مؤمن ایرانی، جوان مبتکرِ متکی به خدا، عملی و شدنی و واقع شده، بی سابقه بود.»(۴)

لذا رهبر انقلاب، لازمه حضور بسیج در عرصه های سخت را ایمان به خداوند متعال و اعتماد به نفس می دانند که توانسته در عرصه نظامی اثربخش شود و ضامن موفقیت در سایر عرصه های مورد نیاز امعه اسلامی ایران شود و الگویی برای سایر نهادهای مردمی و انقلابی در سایر کشورهای اسلامی و همچنین سایر مجموعه های مردم نهاد آزادی خواه برخی کشورهای جهان شود. « بسیج در حقیقت، مظهر یک وحدت مقدّس، میان افراد ملّت است. همه میدان‌هایی که بسیج در آن حضور پیدا کرده است، میدان‌های ملّی است؛ میدان‌های مربوط به همه ملّت – مثل میدان دفاع مقدّس، میدان سازندگی و خدمات عمومی – است. هیچ‌وقت کشور، از یک مجموعه عظیمی که از بهترین فرزندان کشور و با این خصوصیات تشکیل شده است، بی‌نیاز نیست.»(۵)

الزامات حضور همه جانبه بسیج
برای حضور در میدان‌های سخت نیازمند تحقق لوازم و بهره مندی از الزامات مختص به خود می باشد. یک ورزشکار حرفه‌ای برای موفقیت در عرصه رقابت ورزشی و یک هنرمند برای حضور موثر در صحنه هنر و یک دانشمند برای اثرگذاری در میدان علم و دانش نیازمند رعایت و ماهدت های مرتبط به عرصه خویش است. حضور بسیج و کارامدی بسیجیان در عرصه های مختلف جامعه نیز مستلزم رعایت اصول مختلفی است که باید توسط مسئولین ارشد، فرماندهان میانی و نیروهای بسیی مورد دقت قرار گیرد.

رهبر انقلاب اسلامی، بسیج را یک مجموعه حزب الله واقعی می‌دانند که از افراط و تفریط باید مصون بماند و در مسیر مستقیم حرکت نماید لذا در تبیین فرهنگ و تفکر بسیج بیان می دارند که: « بسیج سیاسی است امّا سیاست زده، سیاسی کار و جناحی نیست. بسیج مجاهد است اما بی انضباط و افراطی نیست، عمیقاً متدین و متعبد است امّا متحجر و خرافی نیست، با بصیرت است امّا از خودراضی نیست، اهل جذب حداکثری است امّا غیور است و درباره اصول تسامح نمی‌کند، طرفدار علم است امّا علم زده نیست، اخلاق اسلامی دارد امّا این اخلاقش ریاکاری نیست، در آباد کردن دنیا فعال است امّا خود اهل دنیا نیست.»(۶)

همچنین حضرت آیت الله خامنه‌ای، فرهنگ بسیجی را مجموعه‌ای از معرفت‌ها، روش‌ها و منش‌هایی معرفی می‌کنند که می‌تواند مجموعه‌های عظیمی را در دل ملّت‌ها به وجود آورد و تضمین کننده حرکت مستقیم آن‌ها باشد. ایشان معتقدند: «‌بسیج تفکری است که در خارج عینیت یافته و به واسطه فرهنگ و خصوصیاتش، می‌تواند تعیین کننده سرنوشت ایران و فراتر از ایران باشد.» رهبر انقلاب در این بیان با اشاره به موج رو به گسترش بیداری و خیزش ملّت‌های منطقه، استقامت و شکستن اسطوره های دروغین را درس بزرگ امام و ملّت بسیجی ایران به ملّت‌های جهان و با یادآوری شعارهای مشابهی که در شهرهای مختلف آمریکا و کشورهای منطقه تاکید دارند که: « این حقایق، نشان می‌دهد که تفکر و فرهنگ ملّت ایران، عینیت یافته و الگوساز شده است.»(۷)

در پایان نوشتار به چند بیان راه‌گشا از رهبر انقلاب در تبیین منطق راهبردی حضور بسیج در میدان‌های سخت اشاره می‌کنیم که می‌تواند به عنوان جمع بندی نکات گذشته باشد: « در حقیقت بسیج عظیم ملّت ایران، مظهر شخصیت ذاتی و ملّی آن است. چون بسیج به این معناست که جوانان ملّت و عناصر کاری ملّت، در میدان‌های سخت، احساس کنند که به امید خدا و با توکّل بر او، دارای چنان قدرت و توانایی هستند که می‌توانند در مقابل دشمنان بایستند. این، معنای بسیج است. وقتی که بسیج را با نظر تحلیلی و دقیق نگاه می کنیم، می بینیم که میدان نبرد نظامی، تنها میدان حضور بسیج نبود.»(۸)
« بسیج مدرسه‌ی عشق است، و در همه‌ی میدان‌های دشوار، فقط حضور عاشقانه و مخلصانه است که می‌تواند پرچم حق و عدل و راستی و ایمان را به اهتزاز درآورد و جنود شیطان را منهزم سازد.»(۹)
« وقتی که بسیج را با نظر تحلیلی و دقیق نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که میدان نبرد نظامی، تنها میدان حضور بسیج نبود. این، کارِ خدا بود که بسیجِ ملّت ایران بتواند در سخت‌ترین میدان‌ها که همان میدان جنگ است، چنان قدرتی از خود نشان دهد که دیرباورترین افراد هم قبول کنند که ملّت ایران دارای توانایی است … نیروهای مردمی بودند که در صحنه‌های جنگ توانستند دشوارترین کارها را انجام دهند. و اگر نبودند، بی شک سرنوشت جنگ طور دیگری می‌شد. این، سخت‌ترین میدان‌ها بود. در حقیقت بسیج می‌تواند در میدان سازندگی هم محور باشد و در میدان علم، مقدّم بر دیگران قرارگیرد. بسیج در همه‌جای کشور حضور دارد. بسیج در دانشگاه، در حوزه، در بین متخصّصین، در دستگاههای علمی، در میان روحانیون، در روستاها، در شهرها و در طبقات مختلف حضور و نمود دارد و نشان داده‌است که در حقیقت نمونه کامل ملّت ایران است… عظیم‌ترین و ماندگارترین یادگار آن بزرگوار، همین بسیج مردمی است که در همه‌جا حضور دارد؛ در همه فعّالیت‌ها می‌تواند پیشرو باشد و روحیه بسیجی را نشان دهد. باید هم همین‌طور باشد.»(۱۰)

۱- بخشی از بیانات رهبر انقلاب در دیدار اعضای بسیجی هیأت علمی ۱۳۸۰/۰۴/۰۲
۲- برگفته از بیانات رهبر انقلاب در دیدار بسیجیان ۱۳۹۵/۰۹/۰۳
۳- بخشی از بیانات رهبر انقلاب ۱۳۷۱/۸/۲۷
۴- بخشی از بیانات رهبر انقلاب در دیدار گردان‌های نمونه عاشورا و الزهرای بسیج‌‌ ۱۳۸۶/۰۹/۰۵
۵- بخشی از بیانات رهبر انقلاب در دیدار جمعی از بسیجیان ۱۳۷۶/۰۹/۰۵
۶- بخشی از بیانات رهبر انقلاب در جمع اقشار نمونه بسیج ۱۳۹۰/۰۹/۰۶
۷- همان
۸- بیانات در دیدار جمعی از فرماندهان بسیج ۱۳۷۱/۰۸/۲۷
۹- بخشی از بیانات رهر انقلاب در دیدار جمعی از بسیجیان ۱۳۷۶/۰۹/۰۵
۱۰- بخشی از بیانات رهبر انقلاب در دیدار جمعی از فرماندهان سپاه ۱۳۷۰/۱۱/۱۸ 

مطالب مرتبط:

مظهر عشق، ایمان، آگاهی و مجاهدت بسیج؛ یک پدیده‌ی بی‌سابقه نگاه تمدّنی و رویکرد تشکیلاتی منسجم بسیج تجهیز بسیج به ایمان، تلاش و منطق قوی